پانکراس

از مهمترين غده هاي گوارشي است . شکل آن تقريباً مثلثي است . وزن آن تقريباً ۸۵ گرم و زير معده و پشت آن بوضع افقي قرار دارد . مجراي ترشحي آن ويرسونگ نام دارد و اين مجرا به آمپول واتر که در دوازدهه جاي دارد متصل مي شود . ۲ نوع غده در آن وجود دارد . غدد برون ريز که شيره دوازده را ترشح مي کنند و ديگري غدد درون ريز که انسولين ترشح مي کنند و آنرا در خون مي ريزند . شيره پانکراس مايعي است که باعث هضم عده زيادي از مواد مي شود . آنزيم هاي اين شيره عبارتند از : آميلاز – مالتاز – تريپسين و ليپاز . انسولين ترشح داخلي اين غده است که عمل آن تنظيم قند خون است 

دستگاه عصبي انسان شامل مغز – نخاع – و سلسله اعصاب نباتي است . نخاع طناب سفيد رنگي است که طول آن در افراد مختلف است . طول تقريبي آن ۴۵ سانتيمتر و قطر آن حدود يک سانتيمتر است . نخاع در مجرايي که بين ستون مهره ها ايجاد مي شود جاي دارد . ۳۱ جفت عصب نخاعي از نقاط مختلف نخاع خارج مي شوند . نخاع داراي ۲ ماده خاکستري و سفيد است . ماده خاکستري شامل سلولهاي عصبي فاقد پوشش ميلين و ماده سفيد شامل رشته هاي عصبي داراي ميلين است. سلولهاي عصبي قدامي نخاعي حرکتي و سلولهاي قسمت خلفي حسي مي باشند . مهمترين اعصابي که از نخاع منشاء مي گيرند عبارتند از شبکه گردني – عصب فرنيک – بازويي – کمري – خاجي که عصب سياتيک از آن خارج مي شود 

بصل النخاع

پائين ترين بخش مغز است . داراي ۳ سانتيمتر طول و ۱۰ گرم وزن است . بصل النخاع ، نخاع را به ساير نقاط مغز ارتباط مي دهد . شکل بصل النخاع بصورت يک مخروط ناقص است که قاعده بزرگ آن بالا و قاعده کوچک آن پائين قرار گرفته است . مخچه در عقب آن قرار گرفته است . بطن چهارم در اين عضو قرار دارد . بسياري از مراکز حياتي در اين عضو هستند . اين عضو نيز داراي ماده خاکستري و سفيد است . در بصل النخاع مرکز تنظيم تنفس قرار دارد و قطع نخاع باعث مرگ انسان مي گردد . در ضمن اين عضو مرکز اعمال گوارشي از قبيل جويدن ، بلع ، سرفه و استفراغ و نيز مرکز تغيير دهنده قطر رگهاست .

تنفس عبارتست از جذب اکسيژن از محيط  و دفع دي اکسيد کربن . اين تبادل گازي توسط دستگاه تنفس صورت مي گيرد . دستگاه تنفس در انسان شامل مجاري يا راههاي عبور هوا و شش هاست .

مجاري تنفسي : وظيفه اين مجاري عبور هوا از خارج به داخل ريه هاست . اين مجاري شامل حفرات بيني ، حلق ، حنجره ،‌ ناي و نايژه هاست .

ناي : لوله ايست به طول متوسط ۱۲ سانتيمتر که ۲-۳ سانتيمتر قطر دارد . ناي حنجره را به نايژه ها وصل مي کند و در ساختمان آن غضروف هاي نعلي شکل بکار رفته است و يک بافت پيوندي قابل ارتجاع دو انتهاي غضروف فعلي شکل را به هم وصل ميکند . ناي بدو شاخه بنام نايژه تقسيم مي شود که هر نايژه وارد يک شش مي شود . همراه نايژه عروق و اعصاب نيز وارد شش ها مي شوند که اين محل را ناف ريه مي نامند . نايژه به نايژک ها تقسيم مي شوند و هر نايژک به يک کيسه ختم مي شود که کيسه هوايي يا آلوئول ناميده مي شود .

شش ها 

شش ها دو کيسه يا توده اسفنجي قابل ارتجاع مي باشند که در قفسه سينه جاي دارند . رنگ ان خاکستري يا قرمز است . روي آن را پرده اي بنام جنب مي پوشاند . شکل اين عضو هرمي است که قاعده آن پائين و راس آن بالاست . ديافراگم قفسه سينه را از شکم جدا مي سازد . وزن شش ها در حدود ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ گرم است . ريه راست از ريه چپ بزرگتر است . ريه راست داراي ۳ لب و ريه چپ ۲ لب دارد .

کوچک بودن ريه چپ بعلت جايگزيني قلب در سمت چپ سينه است . کيسه هوايي کوچکترين واحد ساختماني ريه است و تبادل گازي در اين محل انجام مي شود . کيسه هوايي را عروق زيادي احاطه کرده است و کيسه از يک رديف بافت پوش سنگفرشي ساخته شده است . حدود ۲ ميليون کيسه هوايي داريم . دو شبکه خوني ريه را خونرساني مي کنند . شبکه تنفسي – شبکه تغذيه اي

۱ – سرخرگ ها : رگهايي هستند که در آنها خون قرمز يا تصفيه شده جريان دارد . خون با فشار سرعت زياد در سرخرگ ها جريان دارد . جهت خون در سرخرگ ها از قلب به طرف اندامها است . با اينکه خون از قلب به طور متناوب در سرخرگ ها مي ريزد ، جريان خون در آن مداوم و پيوسته است و اين بخاطر خاصيت الاستيکي جدار سرخرگ هاست .

در بيماري آترواسکلروز يا تصلب شرايين اين خاصيت از بين مي رود .

اگر دست را روي يک سرخرگ قرار بدهيم ، نبض يا ضربان قلب را مي توان لمس کرد . خون با فشار زياد در سرخرگ ها جريان دارد و مقدار فشار خون در يک فرد بالغ و سالم 120 ميلي متر جيوه ( فشار بالا ) روي 80 ميلي متر جيوه ( فشار پائين ) مي باشد  .

۲ - سياهرگ ها : رگهايي هستند که در آنها خوني که از اندامها آمده جريان دارد و توسط سياهرگ هاي بزرگ به قلب يعني دهليز راست مي ريزد . بنابراين جهت سياهرگ از اندامها به طرف قلب است . فشار خون در سياهرگ خيلي کم است بطوريکه در نزديکي قلب بصفر مي رسد ولي عواملي هستند که به بازگشت خون به قلب کمک مي کنند . عامل اصلي فشار ناچيزي است که بوسيله انقباض بطن چپ در رگها حاصل شده است . ديواره سياهرگ از سرخرگ نازکتر است و نيز مقاومت کمتري دارد . ساختماني بنام دريچه لانه کبوتري وجود دارد که مانع بازگشت خون در سياهرگ مي شود . مهمترين بيماري سياهرگها واريس است . 
 

۳ – مويرگ ها : رگهاي ريز و کوچکي هستند که در اندامها وجود دارند و باعث تغذيه اعضا و بافتهاي مختلف مي شوند . مولکولها و گلبولهاي سفيد از ديواره آنها گذشته و وارد بافت ها مي شوند . فشار خون در مويرگ ها کم و حدود ۱۰ ميلي متر جيوه است . مويرگ ها حد واسط سرخرگ ها و سياهرگ ها هستند

از معده شروع مي شود و به روده بزرگ ختم مي شود . طول آن تقريباً حدود ۸ متر و قطر آن  ۳ - ۲/۵  سانتيمتر است . روده از ۳ قسمت اصلي درست شده است . دوازدهه يادئودنوم ژژونوم و ايلئوم . قسمت آن دوازدهه است چون محتويات معده و شيره پانکراس و صفرا به آن مي ريزند . ديواره روده باريک از ۳ قسمت مخاط و عضلات و لايه خارجي تشکيل شده است . هضم غذا و جذب آن در روده باريک انجام مي شود . رگهاي زيادي روده باريک را احاطه کرده اند . غذاي جذب شده از روده بوسيله رگهاي لنفاوي و سياهرگ ها به وسيله سياهرگ باب به کبد مي ريزد و از آنجا به قلب مي رود 

 از انتهاي روده کوچک شروع و به مخرج ختم مي شود . طول آن برابر ۱/۵ متر و قطرش ۸-۱۰ سانتيمتر است . روده بزرگ شامل ۳ قسمت سکوم ، کولون و رکتوم است . زائده آپانديس در انتهاي سکوم قرار دارد . کولون خود شامل3  قسمت است : صعودي – افقي – نزولي

ديواره روده بزرگ شامل ۳ لايه مخاطي – عضلاني و لايه خارجي است .

مخاط روده بزرگ پرز ندارد . در اين روده غذا هضم نمي گردد و بيشتر محل مواد زائدي است که از هضم غذا ها مانده است .

غدد دستگاه گوارش : شامل غدد بزاقي – غدد معده – غدد روده – کبد و لوزالمعده است .

غدد بزاقي شامل غدد بزاقي بناگوش – تحت فکي و زيرزباني است که ترشحات خود را از مجاري مخصوص به دهان مي ريزند . عمل بزاق نرم کردن مواد غذايي در هنگام جويدن و هضم برخي از مواد است .

آنزيم بزاق آميلاز نام دارد .

غدد معدي غددي هستند که تشرح اسيد کلريدريک را به عهده دارند . هر غده داراي ۲ نوع سلول است ، سلول اصلي که اسيد ترشح مي کند و سلولهاي جداري .

غدد روده اي در ضخامت بافت مخاطي روده قرار دارند و شامل ۲ نوع غده است : يکي غدد برونر و ديگري غدد ليبرکون اين غدد ترشحاتي دارند که باعث هضم غذاها مي شوند 

پانکراس

از مهمترين غده هاي گوارشي است . شکل آن تقريباً مثلثي است . وزن آن تقريباً ۸۵ گرم و زير معده و پشت آن بوضع افقي قرار دارد . مجراي ترشحي آن ويرسونگ نام دارد و اين مجرا به آمپول واتر که در دوازدهه جاي دارد متصل مي شود . ۲ نوع غده در آن وجود دارد . غدد برون ريز که شيره دوازده را ترشح مي کنند و ديگري غدد درون ريز که انسولين ترشح مي کنند و آنرا در خون مي ريزند . شيره پانکراس مايعي است که باعث هضم عده زيادي از مواد مي شود . آنزيم هاي اين شيره عبارتند از : آميلاز – مالتاز – تريپسين و ليپاز . انسولين ترشح داخلي اين غده است که عمل آن تنظيم قند خون است 

 

عضويست بشکل کيسه که مقدار متوسط ۱/۵ ليتر تا ۲ ليتر گنجايش دارد . از نظر موقعيت در طرف چپ شکم و زير ديافراگم قرار دارد . سوراخ ورودي آن را کارديا و سوراخ خروجي آن را پيلور مي نامند 
 

پيلور بوسيله يک اسفنگتر ( دريچه ) هميشه بسته است . ضخامت معده ۲-۳ ميليمتر است و از ۳ لايه مخاطي که داراي غدد ترشحي اسيدکلريدريک و لايه ماهيچه اي و لايه پوشش خارجي تشکيل شده است . بعضي از غذاها در معده جذب مي شوند و بعضي از داروها و بعضي از مواد نيز در آن هضم مي شوند

خون مايعي است قرمز رنگ با طعمي شور و بوسيله معرف هاي شيميايي واکنش قليايي نشان مي دهد . مقدار آن برابر يک سيزدهم وزن بدن است و داراي بوئي مخصوص است . مهمترين عمل خون رساندن غذا و اکسيژن به بافتهاي بدن مي باشد . در هنگام حرکت در رگها خون مايع است ولي پس از خروج از آن منعقد مي شود . خون از ۲ جزء اصلي تشکيل شده است : پلاسما و گلبولها
 

    پلاسما شامل آب – آلبومين – فيبرينوژن – گلوکز و مواد معدني است .
 

  گلبولها خود ۲ دسته اند : گلبولهاي قرمز که عمل آنها رساندن اکسيژن به اعضاست و گلبولهاي سفيد که وظيفه آنها دفاع از بدن در مقابل عفونت هاست . در ضمن در سرم مواد ديگري از قبيل هورمن ها – آنزيم ها – گازها و مواد زائد نيز وجود دارد . انعقاد خون يک عمل آنزيمي است و آنزمي که باعث اين عمل مي شود ترومبين نام دارد . ولي انعقاد خون طي يک سلسله اعمال شيميايي ايجاد مي شود . براي انعقاد خون وجود ويتامين K و کلسيم ضروري است 

کليه عضوي است بشکل لوبيا که در طرفين ستون فقرات زير ديافراگم و در ناحيه کمر قرار رگفته است . رنگ آن قهوه اي مايل به قرمز است . کليه راست کمي پائين تر از کليه چپ است . وزن آن برابر ۱۵۰ گرم است . عروق و اعصاب کليه از راه ناف آن وارد کليه مي شوند . کليه از نظر ساختمان بافتي شامل منطقه قشري و منطقه مرکزي است . منطقه قشري شامل ساختمانهاي دانه اي بنام دانه هاي مالپيگي است که در داخل آن عروق فراواني وجود دارد و تبادل مواد در همين ساختمان کوچک انجام مي شود و قسمت مرکزي شامل لوله هايي بنام لوله هاي ادراري که ادرار را هدايت مي کنند که بداخل محفظه اي بنام لگنچه بريزند

قلب عضوي است که آنرا موتور بدن نيز مي نامند . قلب انسان در هر دقيقه 70 تا 75 بار مي زند  . اين تعداد در سنين مختلف فرق مي کند بطوريکه در يک کودک يک ساله ۱۳۰ و در ۱۰ سالگي ۹۰ و معمولاً از ۱۲ سالگي تا ۷۰ سالگي ۷۵ بار در در دقيقه ضربان دارد
      

در سنين پيري ضربان قلب دوباره زياد مي شود . ضربانات قلب بستگي به عوامل روحي و بدني نيز دارد بطوريکه در هنگام فعاليت بدني و نيز در هنگام خشم و تب زياد و اضطراب و ناراحتي مقدار آن زيادتر مي شود . 
 

در جانداران هر چه جثه کوچکتر باشد ضربان قلب بيشتر است و هرچه بزرگتر باشد تعداد ضربان کمتر خواهد بود . مثلاً در اسب اين تعداد 30 و در موش حدود 300 است .
 

قلب تنها عضو بدن است که اعصاب خودکار دارد . بطوريکه اگر قلب قورباغه اي را از بدنش جدا کنيم به مدت حدود20  دقيقه به ضربان خود ادامه خواهد داد . قلب داراي ۴ حفره بنام دهليز و بطن است . دو حفره بالايي دهليز و ۲ حفره پائيني بطن نام دارند . دهليز و بطن چپ با هم و دهليز و بطن راست نيز با هم ارتباط دارند . بين ۲ طرف با هم   ارتباطي  وجود ندارد 
 

بين دهليز و بطن دريچه اي وجود دارد که باز و بسته مي شود . 
 

خون توسط سياهرگ به دهليز راست وارد مي شود و از آنجا به بطن راست مي رود و از بطن راست به ريه ها مي رود ، در آنجا تبادل گازي صورت مي گيرد و اکسيژن دار مي شود و بعد به دهليز چپ وارد مي شود . از دهليز چپ به بطن چپ توسط سرخرگ آئورت که بزرگترين سرخرگ بدن است بتمام نقاط بدن مي رسد . اين اعمال در اثر انبساط و انقباض قلب صورت مي گيرد . عضله قلب بسيار قوي است و مادامي که ما زنده هستيم مشغول فعاليت است . قلب در 24 ساعت 10080 ليتر خون بتمام نقاط بدن مي رساند . 

مغز

عضوي است که در جمجمه قرار گرفته است . نمو آن در انسان بيش از ساير موجودات است . از ۲ نيمکره راست و چپ درست شده است که يک شيار عميق آن ۲  را از همديگر جدا مي سازد وزن متوسط آن ۱۱۶۰ گرم است ولي در زنان وزن آن کمتر از مردان است . دو نيمکره بوسيله پلي به هم متصل مي شوند . سطح مغز داراي شيارهاي فراواني است . ۳ شيار مهم و عميق تر از ساير شيارها وجود دارد بنام سيلويوس – رولاندو و عمودي . اين ۳ شيار سطح مغز را به منطقه پيشاني آّهيانه – پس سري و گيجگاهي تقسيم مي کنند . مغز از ماده سفيد و خاکستري ساخته شده است . ماده خاکستري در خارج و ماده سفيد در داخل قرار گرفته است .

مغز مرکز شعور و ادراک و حافظه و هوش است . اگر مغز آسيب ببيند ولي بخش هاي ديگر مغز سالم بمانند جانور شعور و ادراک خود را از دست مي دهد و بي خبر از محيط اطراف مي شود ولي ساير اعمال حياتي پابرجاست . مخ مرکز احساس لمسي – بينايي – شنوايي – چشائي و بويايي است و نيز مراکز حراکتي و مراکز خاطره ها و مراکز ارتباطي در آن قرار دارد